Petrova crkva u Rasu, kod Novog Pazara (crkva Svetih apostola Petra i Pavla), predstavlja najstariji spomenik crkvene arhitekture na prostoru Srbije i prvobitno je bila sedište raške episkopije. Crkva se nalazi dva kilometra severno od centra Novog Pazara, a prema do sada poznatim pisanim izvorima potiče iz 8. veka, ali je verovatno i starijeg datuma.
Sama crkva ima osnovu rotonde sa upisanim četvorolistom i potiče iz vizantijskog doba, dok freske iz njene unutrašnjosti potiču iz 10, 12. i 13. veka.
Na njenom mestu se nalazio ranohrišćanski objekat koji je podignut u 7. veku.
Prilikom istraživanja unutrašnjosti crkve, na prostoru ostataka ilirskog kneževskog tumula iz 5. veka p. n. e. nađena je kolekcija od 92 predmeta u zlatu i ćilibaru.
Istraživački i konzervatorski radovi vršeni su krajem 50-ih i početkom 60-ih godina dvadesetog veka, arheološka iskopavanja od 1984. do 1986. godine, a nastavljena su i poslednjih nekoliko godina.
Posle detaljnih arheoloških istraživanja, crkva je konzervirana 1960. godine. Neki od najznačajnijih događaja iz perioda vladavine dinastije Nemanjića su vezani za ovu crkvu.
Po načinu gradnje slična je crkvama sa prostora Primorja, Gruzije, Jermenije i Italije koje potiču od 7. do 9. veka, ali je usled prepravki i dograđivanja postala jedinstvena, što je bio jedan od razloga da se nađe na Uneskovoj listi svetske baštine od 1979. godine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Stari Ras.
Crkva je okružena pravoslavnim grobljem, a ovi nadgrobni spomenici predstavljaju najubedljivije svedočanstvo o životu i delovanju ljudi u prošlosti. Iz perioda 12. i 13. veka potiču i spomenici u obliku niskog sanduka sa konturom ljudske glave na gornjoj površini koji se nalaze oko Petrove crkve.
Na području crkve najpotpunije su reprezentovani mermerni spomenici Studeničke škole.
Većina ovih spomenika ima oblik krsta, a izvestan broj ima oblik trapeza i pravougaonika.
Na ovim spomenicima koji potiču iz perioda od 16. do 19. veka su predstavljene glave pokojnika, koje su često kombinovane sa geometrijskim ili floralnim ornamentima.
Najstariji likovi su dati u reljefu i rađeni su kao samostalna predstava. Ornamentalni sistem, na mlađim spomenicima, najčešće prati lik pokojnika, dok se kod najmlađih spomenika pretače u stilizaciju, koja se transformiše u čistu ornamentiku gde se forme iscrtavaju cirklom.
