Jedan od strateških interesa u lovstvu naše zemlje je očuvanje postojećih i osnivanje novih samoodrživih („vijabilnih“) populacija običnog jelena (Cervus elaphus L.), naročito u regionu Centralne Srbije.Stoga Uprava za šume u proteklih nekoliko godinainvestira velika sredstva kako bi vratila jelensku divljač na područje Tare, Čemerna, Velikog Jastrepca, Cera, Kopaonika i Murtenice. Što je još važnije, brojna lovačka udruženja sa svojim članstvom, lovački savezi, naučno-istraživačke i obrazovne institucije,kao i brojna javna preduzeća („NP Fruška gora“, „Srbijašume“, „Vojvodinašume“, „NP Kopaonik“ i „NP Tara“),učestvuju u pripremi i realizaciji kompleksnih projekata reintrodukcije (naseljavanja).Osnovni cilj je osnivanje i održavanje vitalnih populacija u slobodnoj prirodi, koje po brojnosti i strukturi omogućuju normalno lovno gazdovanje.
U cilju ojačavanja populacije u slobodnoj prirodi, JP „Srbijašume“ je tokom 2018. i 2019. godine ispustilo ukupno 37 jedinki iz ograđenih uzgajališta u otvoreni deo lovišta „Cer-Vidojevica“ i „Veliki Jastrebac“.
Reintrodukcija u šumska područja Tara i Čemerno zasniva se na savremenom pristupu i trogodišnjem istraživanju u okviru projekta SRBREDDEER(2016-2018), koji je finansirala Uprava za šume, a realizovao Šumarski fakultet u Beogradu.Na lokaciji Jezerine (Tara) tokom 2018. godine osnovano je prihvatilište za jelensku divljač, dok je na lokaciji Ponori (Čemerno)osnovano tokom 2019. godine. Iz prvog prihvatilišta su ispuštene ukupno 53 jedinke u otvoreni deo lovišta „Đetinja“ (LU „Aleksa Dejović“), dok su iz drugog prihvatilišta ispuštene ukupno 33 jedinke u otvoreni deo lovišta „Studenica“ (LU „Kraljevo“). Važno je naglasiti da se većina jedinki zadržala u blizini prihvatilišta, a preostale su naselile susedna lovišta.
Pored navedenog, jelenska divljač je tokom 2020. godine naseljena na područje Kopaonika (ukupno 20 jedinki) i Murtenice (ukupno 12 jedinki), pri čemu Uprava za šume planira da finansira izgradnju prihvatilišta na još nekoliko novih lokacija.
Jelenska divljač je vraćena u šumska područja zapadne Srbije, ali treba podsetiti nadležne institucije, lovne radnike i sve lovce da je reintrodukcija uvek dugotrajan i skup proces, čiji uspeh zavisi od brojnih faktora.
U narednom periodu je neophodno suzbijanje nezakonitog lova na jelensku divljač i uvođenje adekvatne kaznene politike za počinioce. Neophodna je i drastična promena u pristupu planiranja i organizacijegazdovanja lovištima jelenske divljači, ali iu pogledu edukacije lovaca i finansiranja naučno-istraživačkog rada. To ne važi samo za uspostavljanje savremenog sistemamonitoringa, već pre svega za donošenje Akcionog plana gazdovanja populacijama jelenske divljači u Srbiji i definisanje mera za njegovu implementaciju.
Veliku ulogu u realizaciji projekata reintrodukcije, naročito da se spreči ponavljanje grešaka iz prošlosti, može da ima monografija „Jelenska divljač u Srbiji – savremeni pristup i metodologija za izradu programa reintrodukcije“, koja je iz štampe izašla tokom ove godine, i dostupna je široj javnosti na sledećoj vebadresi: OVDE.
Monografija pruža neophodne informacije za definisanje uzroka istrebljenja jelenske divljači i njihovo uklanjanje (ili redukciju na zadovoljavajući nivo), kao i za izradu studije izvodljivosti i monitoringa programa reintrodukcije, a ponajviše za rešavanje konkretnih problema u praksi lovnog gazdovanja.
Piše: dr Dragan Gačić, Šumarski fakultet, Univerzitet u Beogradu
