Od kada je otvoren početkom oktobra 2006. godine Arheološki park Viminacijum privlači sve veći broj turista, mada arheolozi kažu da će popularnost ovog lokaliteta biti sve veća jer se ovde još mnogo toga radi i otkriva.

Turistima je dostupno sedam objekata koji su pokriveni i otvoreni za obilazak (cena ulaznice je 500 dinara), ipak ono najinteresantnije za mališane je avantura park koji je uređen tako da prikazuje kako su se tadašnji vojnici spremali:

• Severna Glavna kapija legijskog logora (Porta praetoria)
• Rimske terme
• Rimski amfiteatar
• Mauzolej u kojem je najverovatnije sahranjen rimski imperator Hostilijan
• Mamut park
• Domvs Scientiarvm Viminacium / Naučno istraživački i turistički centar
• Zanatski centar sa pećima za proizvodnju keramike i opeke

Lako se dolazi do lokaliteta Viminacijum uz jasnu signalizaciju, a poseta Viminacijumu uvrštena je u biciklističku rutu Atlantik – Crno more kao punkt D210.

Rimski grad i vojni logor Viminacijum prostire se na prostoru od 450 hektara šire gradske i 220 hektara uže gradske teritorije, a većina se danas ispod obradivih površina, a predmeti i fragmenti predmeta iz rimskog perioda rasuti su u oraničnim brazdama.

U poslednje tri decenije XX veka obavljena su istraživanja viminacijumskog grada mrtvih ili nekropola i do sada je otkriveno više od 13 500 grobova. Na istraživanju rimskog grada i vojnog logora radi interdisciplinarni tim, sastavljen od izuzetnih stručnjaka iz različitih oblasti.

Projekat Vimnacijum, pored arheologa, okuplja matematičare, elektroinženjere, geofizičare, geologe, petrologe, istraživače koji se bave daljinskom detekcijom, 3D modelovanjem i prepoznavanjem oblika, ali i veštačkom inteligencijom. Njihova želja je da trgovi i hramovi, pozorišta i hipodrom, kupatila, ulice i četvrti grada izrone iz oranica u kojima su se vekovima nalazili i postanu deo svetske i naše kulturne baštine, ali i simbol prepoznatljivosti dunavskog areala, piše na sajtu ovog nalazišta.

Sela Stari Kostolac i Drmno, koji se nalaze na 13 km od Požarevca, leže na ostacima antičkog grada Viminacijuma glavnog grada rimske provincije Mezije Superior, u kasnoj antici provincije Mezije Prime.

Iz istorijskih izvora je poznato da je Viminacijum bio značajno vojno uporište u kome je bila stacionirana rimska legija (legio VII Claudia pia fidelis). Arheološkim iskopavanjima u poslednjoj četvrtini dvadesetog veka polako izranja iz šturih istorijskih svedočanstava i predstavlja se kao grad, koji je u svojoj istoriji, dugoj šest vekova, imao dinamičan razvoj i bio mesto gde su se susretale ne samo kulture istoka i zapada već i mesto u koje su trgovci iz Rimskog carstva rado zalazili. Izgleda da je materijalna osnova ovog grada, čija je roba nalazila kupce i van granica matične provincije bila osnova da na ovom prostoru zažive i raznovrsne umetničke radionice. Upravo te radionice tokom IV veka, ostaviše nam neka od najznačajnijih dela fresko oslikanih grobnica kasnoantičkog perioda.

Viminacijum kao značajno vojno sediste i glavni grad rimske provincije ponikao je na teritoriji keltskog plemena Skordiska.

Njegova veličina i značaj posledica su više činjenica, od kojih svakako treba pomenuti i bogato zaleđe u dolini Mlave ali i izuzetno povoljan geografski položaj, kako u sistemu odbrane severnih granica Carstva tako i u spletu komunikacija i trgovinskom prometu.

Krajem XIX i početkom XX veka M. Valtrović i M. Vasić su na desnoj obali Mlave, na lokalitetu Čair, obavili arheološka istraživanja koja su pokazala da je logor imao pravougaonu osnovu, dimenzija 442 x 385 metara i da se nedaleko od njegovih zapadnih bedema nalazilo civilno naselje, na površini od približno 220 hektara uže gradske teritorije.

U XIX veku još su se nazirali obrisi antičkog grada Viminacijuma i vojnog logora: široke ulice koje se seku pod pravim uglom, trgovi, pozorišta, kupatila, vodovod, gradski bedemi i kule .

Naselje je dobilo gradski status u prvoj polovini II veka, u vreme Hadrijanove vladavine, najverovatnije 117.godine, kada dobija status municipija i ime Viminacium Aelium Hadrianum.

Dalji uspon Viminacijuma delimično je prekinut epidemijom kuge za vreme Marka Aurelija, ali samo nakratko. Arheološka istraživanja pokazuju da se epidemija kuge nije odrazila na ekonomski prosperitet Viminacijuma, jer je evidentno da je već u prvim godinama III veka grad bio u punom procvatu.

Gotovo da nije bilo rimskog imperatora koji nije prošao kroz Viminacijum ili u njemu boravio duže ili kraće vreme. Od poseta rimskih imperatora svakao treba pomenuti boravak Hadrijana koji na Viminacijumu dva puta organizuje lov. U dva maha ga je posetio rimski imperator Septimije Sever, a kasnije su u njemu boravili i drugi imperatori: Gordijan III, Filip Arabljanin, Trebonije Gal, Hostilijan, Dioklecijan, Konstantin Veliki, Konstancije I i Julijan. Koliko je poznato, Gracijan je bio poslednji imperator koji je posetio Viminacijum.

U III veku, u vreme Gordijana III, Viminacijum je postao kolonija i stekao pravo kovanja novca. Iz istorijskih izvora je poznato da se 284. godine, u neposrednoj blizini Viminacijuma odigrala presudna bitka za prevlast nad ovim prostorima izmedju dvojice rimskih imperatora Dioklecijana i Karina. O ovom vremenu svedoči i mermerni portret Karinovog sina Karinusa, koji se čuva u depoima muzeja u Požarevcu. U IV veku Viminacijum je bio značajno episkopsko sedište. Grad je svakako definitivno razoren sredinom V veka u najezdi Huna. Grad više nikad nije bio obnovljen, a kao vojno uporište je obnovljen u VI veku u vreme vladavine Justinijana.

MAUZOLEJ

Mauzolej je prvi kada se kreće u obilazak Viminacijuma. On je zidan je od kamenih blokova i kvadera i ukrašen stubovima. U centralnom delu ovog objekta nalazi se grobnica.

“Šetnja grobnicama i ulazak u svaku od njih, kao i prolazak podzemnim uskim prolazima nije baš prijatan, mada je strašno zanimljivo”, kažu turisti koji su imali priliku da zavire i prošetaju upravo grobnicama.

Ličnost koja je sahranjena na ovom mestu je sigurno bila veoma značajna za to doba. Osteološki materijal iz mauzoleja predat je na DNK analizu. Mauzolej je opljačkan najverovatnije odmah posle 312 godine, posle Milanskog edikta i njegovi kvaderi i stubovi su korišćeni sa gradnju grobnica iz IV veka. U neposrednoj blizini mesta spaljivanja, u okviru mauzoleja nađeno je dvadesetak zlatnih predmeta među kojima i pozlaćena fibula, odnosno kopča.

TERME

Objekti javnog karaktera pojavljuju se u vreme Carstva kako u Rimu tako i u provincijama. One ne predstavljaju samo mesta za održavanje higijene već i mesta za odmor i razne društvene aktivnosti. Po svom arhitektonskom sklopu terme predstavljaju objekte koji su se razlikovali od grada do grada. Tako se i viminacijumske terme mogu izdvojiti ne samo po svojoj raskoši već i specifičnom arhitektonskom rešenju.

“Interesantno je to da su kupači u termama po redosledu obilazili prostorije od one u kojoj je voda hladana a onda sve toplika da bi se po zavrpetku kupanja, vraćali obrnutim redom kako su ulazili. Žene i muškarci su se kupali u različitim terminima, mada su na početku to činili zajedno”, kaže lokalni vodič.

Dug period u kome su bile u upotrebi (I-IV vek) omogućava da se jasno prate pojedine faze u gradnji. Arheološkim iskopavanjima registrovano je ukupno 5 konhi od kojih su 4 u funkciji tepidarijuma (bazeni sa toplom vodom) dok je peta konha predstavljala frigidarijum (bazen sa hladnom vodom).

Terme su očuvane u nivou hipokausta na kome se mogu pratiti više faza izgradnje. Ostaci fresko-maltera ukazuju da su terme bile raskošne. Pod starijih termi koji se nalazio na stubićima od opeka bio je prekriven mozaikom. Veliki broj žižaka ukazuje na činjenicu da su terme korišćene i noću.

AMFITEATAR

Ovakvi objekti građeni su za održavanje spektakla, koji je kombinujući uticaje iz Etrurije, Južne Italije i Grčke, u periodu rimske dominacije obuhvatao gladijatorske borbe (munus gladiatorum), borbe između divljih životinja, lov na životinje (venationes), pomorske bitke (naumachiae), egzekucije osuđenika (damnatio ad bestias) i druga nadmetanja.

Viminacijumski amfiteatar nalazi se u severoistočnom uglu grada i udaljen je oko 50 m od legijskog logora. Prva istraživanja vršena su krajem 19. veka, a nakon geofizičkih snimanja, 2007. godine započeta su sistematska arheološka iskopavanja ovog objekta.

Prilikom izgradnje amfiteatra delom je iskorišćena konfiguracija terena, što je i uticalo na orijentaciju samog objekta. Naime, južni deo građevine oslanja se na prirodni nasip, dok su zapadni, istočni i severni podignuti na veštačkim nasipima.

Krajem 3. ili početkom 4. veka viminacijumski amfiteatar je izgubio svoju funkciju. Tada se uništavaju zidovi, odnosi se građevinski materijal, a čitav prostor se polako zatrpava. Tokom 4. veka iznad amfiteatra, pre svega u središnjem i jugozapadnom delu, formirana je kasnoantička nekropola.

Na osnovu rezultata arheoloških istraživanja urađena je rekonstrukcija dela amfiteatra. Izgradnjom drvenih tribina i oživljavanjem ovog prostora otvorena je mogućnost da amfitetar posle više vekova postane prostor u kome će se ponovo odvijati spektakli različitih sadržaja, ali svakako različitog karaktera od onih održavanih tokom rimskog perioda.

MAMUT PARK I VIKA

Posebnu pažnju izaziva ceo skelet mamuta “Vika” koji je smešten sa drugim ostacima pronađenih mamuta u Mamut parku. Vika je pronađena na 270 metara istočno od Carskog mauzoleja, u slivu pradelte reke Morave, koja se formirala kada se povlačilo Panonsko more.

“Viku su slučajno pronašli radnici koji su iskopavali na kopu. Udarac bagera u sam skelet je bio veoma jak i iznenadio je radnike koji su odmah pozvali stručnjake, sve poste toga je istorija”, kaže lokalni vodič.

Mamut pripada izuzetno retkim vrstama i među najstarijim je na svetu. Do sada je u svetu pronađeno dvadesetak mamuta i to uglavnom tokom 19. veka, ali nijedan od njih nije očuvan na licu mesta. Zbog toga, ovaj mamut ima poseban značaj i posebnu važnost.

Procenjeno je da je mamut ženka, stara oko 60 godina. Visina mu je bila preko 4.5 metara, dužina preko 5 metara, a u životnom dobu bio je težak preko 10 tona.

JEDNODNEVNI IZLETI – EPIC HOLIDAY