Haški proces bivšem komandantu OVK Hašimu Tačiju (Hashim Thaci) i saoptuženima za zločine na Kosovu i u Albaniji, 1998-99, nastavljen je danas iskazom zaštićenog svedoka optužbe koji je izjavio da je, u leto 1998, Tači bio najviši starešina u Glavnom štabu OVK.
Za zločine nad Albancima – koje je OVK proglasila za “kolaborante” i “izdajnike” – Srbima i Romima, zajedno sa Tačijem optuženi su članovi GŠ OVK Kadri Veselji (Veseli), Redžep Seljimi (Rexhep Selimi) i Jakup Krasnići (Krasniqi). Svedok, čiji je identitet zaštićen šifrom 1493, iskaz je dao preko video veze i iza zatvorenih vrata.
Prema sažetku ranijih izjava, koji je u sudnici pročitao tužilac Ejdan Kvik (Aidan Quick), svedok je govorio o odnosima OVK i formacije FARK, odnosno “Oružanih snaga Republike Kosovo” koju je osnovala takozvana vlada Kosova u egzilu na čelu sa Bujarom Bukošijem.
Tu vladu podržavao je Demokratski savez Kosova (DSK) koji je predvodio Ibrahim Rugova, čije je pristalice, po optužnici, OVK smatrala “kolaborantima” sa srpskim vlastima i nezakonito ih pritvarala i mučila.
Prema optužnici, Tači i Seljimi su u leto 1998. nastojali da potčine i pod kontrolu stave FARK, koji su smatrali rivalom. Neke pripadnike FARK, OVK je nezakonito lišila slobode i zlostavljala u pritvoru OVK u Cahanu u Albaniji, piše u optužnici. Iz sažetka njegove izjave proizlazi da je svedok 1493 bio pripadnik FARK u okolini Dečana, na teritoriji koju je OVK nazvala “operativna zona Dukadjini”. Svedok je izjavio da je FARK 1998. “priznavao samo vladu u egzilu”.
U leto te godine, u okolini Dečana je održan sastanak starešina FARK sa članovima GŠ OVK, a Tači i Seljimi su tada “preuzeli vlast i nad FARK”. Tači je, po svedoku, bio “najviši starešina” medju članovima GŠ OVK. U optužnici piše da su Tači i Seljimi, početkom septembra 1998, “preduzeli korake da zastraše i ostvare dominaciju nad jedinicama povezanim sa DSK, uključujući FARK”.
Svedok je opisao i dokument koji su, u martu 1999, u Albaniji sačinili četvrtooptuženi Jakup Krasnići i član GŠ OVK Azem Sulja (Syla), a po kojem “isključivu vlast” nad FARK ima “GŠ OVK, a ne vlada u egzilu”. Tema iskaza svedoka 1493 bio je i kako je OVK “tretirala kolaborante i pripadnike FARK, u operativnoj zoni Dukadjin i u Albaniji”.
Po optužnici, od aprila do juna 1999. OVK predvodjena Sabitom Gecijem je u pritvoru u albanskom gradu Cahanu pod nehumanim uslovima držala Albance osumnjičene za “kolaboraciju” sa srpskim vlastima, uključujući pripadnike FARK i Rugovine partije.
“Više pripadnika OVK, uključujući Gecija, podgvrgavalo je pritvorenike teškom batinanju i psihološkom zlostavljanju. Pritvorenike su udarali palicama, štapovima, šipkama, bičevima, kundacima…sekli žiletima i pretili im smrću i nasiljem”, piše u optužnici.
Danas započeto unakrsno ispitivanje svedoka optužbe – koji je 40. od početka sudjenja 3. aprila prošle godine – branioci optuženih će, kako su najavili, nastaviti i sutra. Tužioci su ranije najavili da će pred sud izvesti više od 300 svedoka, a taj dokazni postupak, po odluci sudija, moraju okončati do aprila 2025. godine.
U 10 tačaka, Tači, Veselji, Seljimi i Krasnići optuženi su za: progon na političkoj i etničkoj osnovi, zatvaranje, nezakonito hapšenje i pritvaranje, druge nehumane postupke, okrutno postupanje, prisilni nestanak, mučenje (dve tačke) i ubistva (dve tačke).
Optužnica Tačija (54), Veseljija (55), Seljimija (52) i Krasnićija (72) tereti za zlodela počinjena u 42 nelegalna pritvora OVK na Kosovu i u Albaniji nad približno 407 pritvorenika, od kojih je najmanje 98 ubijeno, od marta 1998. do septembra 1999.
Pre početka sudjenja, tužioci su imenovali 75 ubijenih, od kojih je 51 osoba srpske nacionalnosti; 23 žrtve su Albanci, a jedna je Rom. Krivična dela iz optužnice kvalifikovana su, u šest tačaka, kao zločini protiv čovečnosti, a u četiri tačke kao ratni zločini. Za te zločine, po optužnici, Tači i saoptuženi snose i individualnu i komandnu odgovornost. Prema optužnici, Tači, Veselji, Seljimi i Krasnići bili učesnici u udruženom zločinačkom poduhvatu.
Cilj tog zločinačkog poduhvata bilo je preuzimanje kontrole nad celim Kosovom nasiljem nad svima koje je OVK smatrala protivnicima – Srbima, Romima i Albancima proglašenim za “izdajnike”, “špijune” i “kolaborante” sa srpskim vlastima. Kao saučesnici u zločinačkom udruženju, u optužnici su navedeni i oficiri OVK: Azem Sulja (Syla), Ljah Brahimaj (Lahi), Fatmir Ljimaj (Limaj), Sujelman Seljimi (Sylejman), Rustem Mustafa (Rrustem), Šukri Buja (Shukri), Ljatif Gaši (Latif Gashi) i Sabit Geci.
Optuženi su, u vreme obuhvaćeno optužnicom, bili članovi Glavnog štaba OVK: Tači kao politički komesar, kasnije i zapovednik, Veselji kao šef obaveštajne službe, Seljimi kao glavni operativac, a Krasnići kao zamenik komandanta i portarol.
U privremenoj vladi Kosova, proglašenoj u martu 1999, Tači je bio premijer, Veselji ministar za obaveštajne poslove, Seljimi ministar unutrašnjih poslova, a Krasnići portarol. Svi optuženi, koji su uhapšeni na Kosovu 4. i 5. novembra 2020, u prvom pojavljivanju pred sudom, od 9. do 11. novembra te godine, izjavili su da nisu krivi za zločine iz optužnice. Tači i saoptuženi su od hapšenja u sudskom pritvoru u Sheveningenu (Scheveningen), a sud je više puta odbio njihov zahtev da budu privremeno oslobođeni.
