Spomenik posvećen palim vazduhoplovcima u Drugom svetskom ratu nalazi se u Nišu na Trgu 14. oktobra, u blizini Saborne crkve i Episkopske ulice i izuzetno je delo niškog vajara Aleksandra Šakića.
Prve vazdušne odbrambene akcije na početku Aprilskog rata izvele su vazduhoplovne jedinice Kraljevine Jugoslavije, braneći tog dana gradove i aerodrome u Nišu, Beogradu, Kumanovu, Skoplju i Brežicama. Suprotstavili se mnogo moćnijem i brojnijem neprijatelju kada su izveli i niz herojskih samoubilačkih akcija direktnim “zakucavanjem” u okupatorske avione, To je zadivilo ne samo saveznike, već i same pilote i komandne strukture nemačkih vazduhoplovnih snaga.
U vremenu koje je decenijama daleko od nas, poštovale su se žrtve, pa su tako zahvalni građani Niša podigli spomenik pilotima ratnog vazduhoplovstva poginulim u Drugom svetskom ratu.
Spomenik se nalazi u središnjem delu ozelenjenog kružnog skvera, a sastoji se od jednog manjeg bazena, izdignutog platoa sa stepeništem i pravougaonog postolja na kome se nalazi bronzana kompozicija koja simbolizuje avione i bombe.
Ova kompozicija je duga tri metra, a visoka 1,30 metra.
Rad je vajara Aleksandra Šakića, a prostorno arhitektonsko rešenje dao je niški arhitekta Dragan Marković.
Na postolju spomenika zapisano je: “Palim drugovima vazduhoplovcima – građani Niša”.
“Spomenik je otkriven 21. maja 1960. godine na dan proslave 18-godišnjice osnivanja avijacije NOVJ, kada su 1942. godine prva dva pilota NOR-a, Franjo Kluz i Rudi Čajavec sa dva aviona domobranskog vazduhoplovstva NDH prešli iz Banja Luke na slobodnu teritoriju sletevši na aerodrom Urije kod Prijepolja”, rekao je Srbija vestima Nikola Milovanović, istoričar niškog Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Milovanović je otkrio i podatak da je u završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije u sastavu NOV učestvovalo 182 aviona sa 240 pilota.
Oko stotinu ratnih vazduhoplovaca dalo je svoje živote u NOR-u i njima je posvećen ovaj spomenik u Nišu, kao i zahvaljujući dugoj vazduhoplovnoj tradiciji koju grad na Nišavi ima.
Podignut je na inicijativu Aero-kluba iz Niša, a korišćeni materijali su mermer, beton i bronza.
Danas se spomenik nalazi u stanju kakvo se može videti na fotografjama, mermer je na nekim mestima ispucao, a slova sa postamenta izbledela, pa je potrebna rekostrukcija kako bi i dalje ostao jedinstven simbol herojstva jugoslovenskih pilota u borbi protiv fašizma.
Prve vazdušne odbrambene akcije na početku aprilskog rata izvele su vazduhoplovne jedinice Kraljevine Jugoslavije, braneći tog dana gradove i aerodrome u Nišu, Beogradu, Kumanovu, Skoplju i Brezicama.
“Suprotstavili su se tada mnogo moćnijem i brojnijem neprijatelju, izvevši i niz herojskih samoubilačkih akcija direktnim zakućavanjem u okupatorske avione, koji su zadivili, ne samo saveznike, već same pilote i komandne strukture nemačkih vazduhoplovnih snaga. O tome se ne piše, ne sme da se priča, a kamoli da se veliča i zapamti za buduće generacije”.
Ovaj medijski sadržaj je delom podržan od strane GO Medijana
