Direktor Muzeja žrtava genocida Dejan Ristić rekao je da je ta ustanova, nakon godina potrage, došla do originalne arhivske građe koja svedoči o prvoj zvaničnoj državnoj komemoraciji kragujevačkim žrtvama, održanoj krajem novembra 1942. u Londonu, u organizaciji Vlade Kraljevine Jugoslavije.
Komemoracija je, kako je navedeno u toj građi, “đacima viših razreda kragujevačke gimnazije i mučenicima svezavezničke omladine”, održana u londonskom hotelu “Hajd park”, uz prisustvo jugoslovenskog kralja Petra drugog Karađorđevića, predsednika vlade Slobodana Jovanovića i brojih članova britanskog parlamenta, rekao je Ristić za list Politika.
Mesec dana ranije, u grčkom pravoslavnom hramu, srpski svešenik je, zajedno sa grčkim, služio parastos žrtvama nacističke odmazde u Kragujevcu.
“U pitanju je građa koja je do sada bila bila potpuno nepoznata nauci, a čiji sadržaj daje značajan doprinos celovitijem i temeljnijem konstitusanju kulture sećanja na kragujevački pokolj”, rekao je Ristić.
Premijerka Ana Brnabić danas će u Kragujevcu predvoditi državnu ceremoniju polaganja venaca povodom Dana sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu.
Biće položen venac na spomenik “V-3” kragujevačke gimnazije, održan moleban u “Spomen-parku Кragujevački oktobar”, kao i tradicionalni “Veliki školski čas”.
Najveće streljanje građana u Kragujevcu izvršeno je 21. oktobra 1941. godine. Tog dana Nemci su izveli 2.301 osobu pred streljački stroj kod Centralnog groblja srpske vojske iz 1914. i 1915. u Šumaricama. Streljanje je počelo u 7 časa ujutru.
Iz baraka su odvođene grupe od po 100 ljudi na gubilište. Do 2 časa po podne završeno je streljanje.
Likvidirali su 2.272 osobe dok su 29 lica preživela streljanje.
Među streljanim je bilo 217 maloletnih lica, od čega iznad 15 godina starosti, 60 učenika gimnazije i 134 maloletnika koji nisu išli u školu, kao i 23 dece ispod 15 godina starosti, uglavnom romske nacionalnosti.
Nemci su, 22. oktobra 1941. godine, objavili saopštenje u vidu plakata kojim je Kragujevac bio izlepljen tog dana, a u kome su naveli da je zbog kukavičkog i podmuklog napada u toku prošle nedelje na nemačke vojnike, poginulo 10 a ranjeno 26 nemačkih vojnika u znak odmazde streljano za svakog poginulog nemačkog vojnika 100, a za svakog ranjenog 50 stanovnika, ukupno 2.300.
