Revolucionar i profesor matematike pogubljen u Staljinovim čistkama

Instalirajte iOS ili Android aplikaciju Srbija Vesti

Foto: Srbija Vesti
Podelite vest

Filip Filipović (Čačak, 21. jun 1878 — Moskva, april 1938) bio je jugoslovenski političar i revolucionar, jedan od osnivača Komunističke partije Jugoslavije i njen prvi sekretar.

Još kao gimnazijalac, pod uticajem Svetozara Markovića i Dimitrija Tucovića zainteresovao se za socijalizam. Studije matematike je započeo u Beogradu, a završio u Petrogradu, u Rusiji, gde je 1902. godine postao član Ruske socijaldemokratske partije i priključio se boljševičkoj frakciji unutar nje. Radio je kao profesor matematike, ali je učestvovao i u revolucionarnom radu učestvujući u borbi ruskih radnika, marksističkim kružocima i Ruskoj revoluciji 1905. godine.

Godine 1912. vratio se u Srbiju, gde je postao član Glavne partijske uprave Srpske socijaldemokratske stranke i sekretar Radničke komore. Tokom Prvog svetskog rata bio je uhapšen i od 1916. godine je bio u internaciji u Beču, gde se povezao sa boljševicima i politički delovao. Početkom 1919. vratio se u Jugoslaviju i radio na organizovanju Kongresa ujedinjenja na kome je stvorena Socijalistička radnička partija Jugoslavije, a on sekretar Izvršnog odbora Centralnog partijskog veća.

Na Vukovarskom kongresu, održanom 1920. godine predvodio je revolucionarnu struju u partiji, koja je odnela prevagu nakon čega je partija preimenovana u Komunističku partiju Jugoslavije. Zajedno sa Simom Markovićem tada je bio izabran za sekretara Centralnog partijskog veća. Aktivno je radio na propagiranju ideja socijalizma i na popularisanju i odbrani revolucija u Mađarskoj i Rusiji, zbog čega je više puta bio hapšen i proganjan. Avgusta 1920. godine bio je izabran za predsednika Beogradske opštine, ali je državna vlast Kraljevine SHS suspendovala njegov izbor za predsednika. Potom je bio izabran za narodnog poslanika Ustavotvorne skupštine.

Zajedno sa ostalim članovima rukovodstva KPJ bio je uhapšen i na Vidovdanskom procesu, 1922. godine osuđen na dve godine zatvora, koje je izdržao u Požarevcu. Godine 1923. učestvovao je u organizovanju Nezavisne radničke partije Jugoslavije, koja je predstavljala legalni oblik rada tada ilegalne KPJ, ali je nakon njene zabrane 1924. godine morao da ode u emigraciju. Kao predstavnik KPJ radio je u Balkanskoj komunističkoj federaciji i Izvršnom komitetu Kominterne. Kao predstavnik Kominterne učestvovao je u radu Trećeg i Četvrtog kongresa KPJ. Takođe je bio učesnik nekoliko kongresa Kominterne. Godine 1929. u Beču je bio izabran u zagranično rukovodstvo KPJ.

Živeo je u Moskvi, gde u vreme Staljinovih čistki, februara 1938. godine bio uhapšen, a potom osuđen i pogubljen, zajedno sa nizom istaknutih jugoslovenskih revolucionarnih kadrova KPJ. Rehabilitovan je oktobra 1957. godine od strane Vrhovnog suda SSSR. Napisao je niz teorijskih i drugih članaka, kao i dela — Razvitak društva u ogledalu istorijskog materijalizma (1922), Balkan i međunarodni imperijalizam (1936), kao i stručno delo Pedagogija matematike (1910) sa V. Mračekom.

Godine 1980. reditelj Miloš Radivojević je snimio film „Snovi, život, smrt Filipa Filipovića”, koji je predstavljao priču o životu i snovima Filipa Filipovića. Glavnu ulogu lika Filipa Filipovića tumačio je glumac Aleksandar Berček, a pored njega u filmu su igrali i Milena Dravić, Rade Marković, Milan Erak, Drago Čumić i drugi.

Ime Filipa Filipovića danas nosi oko 20 ulica u Republici Srbiji, a neke od njih se nalaze u Boru, Zrenjaninu, Kragujevcu, Nišu, Novom Sadu, Požarevcu, Subotici, Čačku.

Njegovo ime nose i dve osnovne škole — u Beogradu i Čačku. Osnovna škola u Čačku, osnovana je 1955. godine, a Filipovićevo ime nosi od 1958. godine.

Osnovna škola u Beogradu, na Voždovcu, Filipovićevo ime nosi od osnivanja 1959. godine.

U dvorištu obe osnovne škole nalaze se spomen-bista Filipa Filipovića.

Takođe, njegovo ime nosila je od osnivanja 1989. do 2003. godine osnovna škola u Nišu, kada joj je promenjen naziv u OŠ „Duško Radović”.

Njegova bista nalazi se u parku na keju preko puta Gradske kuće u Nišu.

Tagovi

Povezane vesti:

Subscribe
Notify of
guest
0 Коментари
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments
0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x