Tara je proglašena Nacionalnim parkom još 1981. godine a 2015. godine teritorija parka je proširena na blizu 25 000 hektara.
Planina pripada delu starovlaških planina (Starovlaška-raška visija), nalazi se na krajnjem zapadu Srbije zahvatajući područje ograničeno laktastim tokom Drine između Višegrada i Bajine Bašte. U najužem delu masiva smeštena je planina Zvijezda, koja je od Tare prirodno odvojena Klisurom Dervente.
Po nadmorskim visinama, Tara spada u srednje visoke planine, čija je prosečna nadmorska visina 1.000 – 1.200 metara. Najviši vrh Nacionalnog parka je Kozji rid – 1.591 metar, a najviši vrh planine Tare je Zborište 1.544 metra.
Program UNESKO: “Čovek i biosfera”
Nacionalni park Tara sa Parkom prirode Šargan – Mokra Gora, Parkom prirode Zlatibor i Nacionalnim parkom Drina u Republici Srpskoj (BiH) je predviđen za potencijalni prekogranični rezervat biosfere u okviru UNESKO-vog programa “Čovek i biosfera”.
Ovo je tipično šumsko područje, a po očuvanosti i raznovrsnosti šumskih ekosistema, od kojih su mnogi reliktnog karaktera, spada u najbogatija i najvrednija šumska područja Evrope. Na Tari dominiraju mešovite šume smrče, jele i bukve (preko 85% šumskih površina), a specifičnost u odnosu na druge planine Balkanskog poluostrva predstavlja veliki broj reliktnih i endemičnih šumskih vrsta i zajednica.
Na Tari je identifikovano preko 40 lišćarskih, lišćarsko-četinarskih i četinarskih fitocenoza, zatim 1156 vrsta vaskularne flore što čini 1/3 ukupne flore Srbije. Od zastupljenih biljnih vrsta 76 su endemične vrste. Posebnu vrednost i značaj ima Pančićeva omorika (Picea omorika), endemična i reliktna vrsta, koja je kanjonima i klisurama srednjeg toka rek Drine uspela da preživi zadnje ledeno doba.
Prema rezultatima dosadašnjih istraživanja, područje Tare naseljava 59 vrsta sisara, oko 140 vrsta ptica, 12 vrsta vodozemaca, 12 vrsta gmizavaca i 19 vrsta riba. Ovde je nastanjena najveća populacije mrkog medveda u Srbiji, a od 2006. godine vršimo monitoring ove vrste.
Najpoznatija vrsta, za koju se može reći da je simbol faune beskičmenjaka Tare je endemorelikt Pančićev skakavac (Pyrgomorphulla serbica).
Brojni arheološki lokaliteti i spomenici kulture
Na području parka nalaze se brojni arheološki lokaliteti i spomenici kulture koji datiraju od neolita pa do savremenog doba. Najznačajniji spomenik je manastir Rača, zadužbina kralja Dragutina iz 13. veka, koji je jedan od najznačajnijih centara srpske srednjovekovne pismenosti.
Naravno, tu su i srednjovekovne nekropole sa stećcima u Rastištu i Perućcu koje su 2016. godine u okviru zajedničkog projekta Srbije, Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Crne Gore stavljene na UNESKO-vu listu svetske kulturne baštine.
