Na današnji dan u Nišu rođen prvi hrišćanski car

Кada je krajem devetnaestog veka, u oslobođenom Nišu, nova gradska vlast odlučila da ukloni ostatke starog kamenog i na njegovom mestu izgradi novi, gvozdeni most, nije ni slutila da će otkriti davno čuvanu tajnu. Tokom rušenja jednog od stubova starog mosta, u njegovim temeljima, na dubini od 7,5m pronađena je komora sa dragocenim blagom.

U toj svojevrsnoj “vremenskoj kapsuli” pronađeni su antički novčići i nakit, oštećene terazije, ali i skulptura od neprocenjive vrednosti – bronzana glava rimskog imperatora Кonstantina Velikog.

Čini se da je nama danas neki nepoznati stanovnik onovremenog Naissusa iskoristio ovu podzemnu komoru, da u vreme stalnih najezda varvara i rušenja grada, sakrije i sačuva ove dragocenosti, i omogući time da se vekovima kasnije divimo autentičnom prikazu imperatora Кonstantina. Na jednoj od najlepših antičkih skluptura vladara pronađenoj u Srbiji, Кonstantin je predstavljen kao mlađi čovek, krupnih očiju i strogog pogleda. Njegovo glatko lice, blago naglašenih jagodica i stisnutih ustiju uokvireno je pramenovima kose koji su pritisnuti carskom dijademom sa gemama.

Prema svedočenju njegovih savremenika, Кonstantin je svoj rodni grad “veličanstveno uredio”. Pronađen Konstantinov portret je verovatno deo pozlaćene izgubljene skulpture cara Konstantina koju su u četvrtom veku na forumu (glavnom gradskom trgu) postavili stanovinici Naissusa. Danas se nalazi izložen u Narodnom muzeju u Beogradu, kao vredno nacionalno blago. Autentična kopija izložena je u Arheološkoj sali Narodnog muzeja u Nišu, zajedno sa drugim vrednim arheološkim eksponatima pronađenim u Nišu i okolini.

Flavius Valerius Aurelius Constantinus Augustus rodio se na današnji dan 27. februara 272. godine u Nišu. U istoriji je ostao poznat kao Кonstantin Veliki, prvi “hrišćanski” vladar Rimskog carstva. Za imperatora su ga proglasile legije Britanije i Galije u Eborakumu (današnjem Jorku, Velika Britanija) 306. godine, nakon smrti njegovog oca Konstancija Hlora. Кonstantin je svojim legendarnim vojnim pobedama uspeo da postane vladar celog Rimskog carstva. Ostala je upamćena njegova pobeda nad Maksencijem 312. godine kod Milvijskog mosta u blizini Rima.

Prema legendi, Кonstantin i njegova vojska su pred bitku na nebu videli znamenje u obliku Hristovog monograma. Protumačivši to kao božiju poruku, Кonstantin je sutradan naredio da njegove legije stave ovaj znak na svoje štitove. Ratujući pod ovim znakom, do tada u rimskoj državi ilegalnog i proganjanog hrišćanstva oni su izvojevali pobedu nad nadmoćnijim neprijateljem te je tako prva hrišćanska vojska je trijumfalno ušla u Rim.

Кonstantin je zatim, Milanskim ediktom iz 313. godine, proglasio ravnopravnost svih religija na terotoriji Rimskog carstva, uključujući i hrišćastvo, čime je završen progon hrišćana. Ovo je prvi akt o verskoj toleranciji u svetskoj istoriji.

Kako bi ojačao Crkvu, Konstantin je lično 325. godine predsedavao Nikejskim saborom na kome je usvojen poznati simbol vere, osnove hrišćanske dogme. Po predanju, zajedno sa svojom majkom Sv. Jelenom, pronašao je u Jerusalimu krst na kome je Hrist bio raspet. Mesto u istoriji mu je donela i dalekovida odluka da na Bosforskom moreuzu izgradi novu rimsku prestonicu-Кonstantinopolj. Ovaj velelepni grad osnovan 330. godine preko hiljadu godina je bio i ostao centar Istočnog Rimskog (Vizantijskog) carstva i evropske civilizacije.

Spomen obeležije Konstantinu Velikom

Spomen obležje Konstaninu Velikom postavljeno je 3. juna 2012. godine, na dan Gradske slave Sv. car Konstantin i carica Jelena, čime je Niš ušao u red gradova od izuzetnog istorijskog značaja za razvoj hrišćanske religije (pored Karnuntuma u Austriji i Izmita u Turskoj koji imaju identična spomen obeležja). Idejni tvorac je Pjero Bordin direktor „Art Karnuntum“ fondacije iz Austrije, a spomen-obeležje je izradio niški vajar Mile Kocev.

Metamorfozis Konstantiniana

Nedaleko od Spomen obeležja Konstantinu Velikom nalazi se još jedan spomenik posvećen ovom znamenitom imperatoru. Metamorfozis Konstantiniana je delo beogradskog vajara Dragana Radenovića i postavljen je krajem 2013.god. Spomenik predstavlja prikaz ptice koja se seća nastanka sveta i simbolizuje Hristovo raspeće, dok centralnim delom dominira glava cara Konstantina prikazana kroz različita razdoblja njegovog života. Nišlije su ovaj spomenik dobile na poklon od Katoličke crkve u godini proslave jubileja 1700 godina od potpisivanja Milanskog edikta.