Iz štampe je izašla monografija “80 godina Memorijalnog kompleska “12. februar” koja sadrži osnovne podatke o logoru smrti u Nišu i biće dobra polazna osnova za buduće istraživače, kaže autor Nebojša Ozimić, viši kustos Narodnog muzeja Niš. Na ovoj monografiji autor je radio skoro tri godine.
“U ovoj monografiji se prvi put, na jednom mestu, nalaze podaci o samom memorijalnom kompleksu i svemu što se u njemu događalo od trenutka kada je formiran kao muzej. Potrudio sam se da svaki događaj bude zapisan i da za sve one koji će u budućnosti istraživati istorijat ovog memorijalnog kompleksa, monografija bude dobra polazna osnova”, kaže autor Ozimić.
U monografiji se nalazi i mnoštvo vrednih arhivskih fotografija znamenitih ličnosti koje su posetile Logor na Crvenom krstu, poput Ive Andrića koji je u poseti logoru bio 1967. godine. Takođe i fotografije ambasadora pojedinih država koji su posetili logor u poslednjih pet godina.
“Potrudio sam se da o logoru dam i jednu drugačiju sliku, recimo, koliko je obrađen u našoj kinematografiji, igranom i dokumentarnom filmu. U samom logoru snimljena su tri igrana filma i petnaest dokumentarnih”, kazao je autor.
Sva tri igrana filma poznata su široj javnosti, a radi se o ostvarenjima “Lager Niš” (1987) reditelja Mikija Stamenkovića u kome glume Svetislav Goncić, Miodrag Miki Krstović i Milan Štrljić, “Pljačka Trećeg rajha” (2004) reditelja Zdravka Šotre u kome glume Dragan Nikolić, Nikola Đuričko, Katarina Žutić, Bogdan Diklić, Vojin Ćetković i drugi. Treći igrani film je “Bitka za južnu prugu” (1978) Zdravka Velimirovića sa Dragomirom Bojanićem Gidrom, Slavkom Štimcem, Markom Nikolićem i Vojom Mirićem.
“Koleginica Nataša Žikić uradila je selektivnu bibliografiju radova o samom logoru, pa je i na taj način pružen materijal svim istraživačima u budućnosti”, objasnio je Nebojša Ozimić.
Autor kaže da je monografija posvećena i onima koje interesuje ova tema, a nemaju osnovna znanja o memorijalnom kompleksu. Izdavač je Narodni muzej Niš, publikacija je štampana u 700 primeraka, finansijski je pomoglo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, a promocija sledi nakon stabilizacije epidemiološke situacije.
Englesko-srpska verzija monografije ” 80 godina Memorijalnog kompleksa “12. februar” omogućiće i onima koji nisu sa srpskog govornog područja bliže upoznavanje i sa sadržinom knjige i sa našom istorijom, ističe autor, istoričar Nebojša Ozimić.
Koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu formirali su Nemci u septembru 1941. godine. U logoru su bili zatočeni rodoljubi, bez obzira na političku opredeljenost, kao i veliki broj Jevreja i Roma. Od preko 30 hiljada zatočenih, više od 10 hiljada streljano je na Bubnju, a veliki proj interniran u Poljsku, Austriju, Nemačku i Norvešku gde su bili mučeni i primorani na robovski rad.
Grupa od 147 golorukih logoraša 12. februara 1942. godine napala je stražare i pokušala proboj, u tome je uspelo njih 105, a 42 logoraša izgubila su život na žicama niškog logora. To je ujedno i prvo organizovano bekstvo iz logora u porobljenoj Evropi.
Posle rata prikupljen je obiman materijal sa dokumentima, fotografijama, ispravama, pismima, ličnim stvarima logoraša i 12. februara 1967. godine otvoren Memorijalni kompleks kao večito sećanje na stradanje i herojski otpor.