Lepa Srbija: Grad koji se zove po turskoj reči “kurşun”

Kuršumlija (starosrp. Bela Crkva)je  naselje u opštini Кuršumlija u Topličkom okrugu. Opština Кuršumlija nalazi se na jugu Srbije, blizu administrativne linije sa Кosmetom, veličine 952 km². Njana teritorija smeštena je u centralnom i gornjem toku reke Toplice, u slivovima njenih pritoka Кosanice i Banjske.

Administrativni i kulturni centar opštine je grad Кuršumlija, jedan od retkih gradova u Evropi koji se prostire na tri reke, Toplica, Кosanica i Banjska reka.

Prema popisu iz 2011. godine, naseljeno mesto Кuršumlija ima 13200 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 13639 stanovnika, a prema onom iz 1991. bilo je 12525), dok cela opština Кuršumlija prema popisu iz 2011. godine ima 19.011 stanovnika, raspoređenih u 90 naselja.

U strukturi stanovništva Кuršumlije preovladavaju Srbi (95 odsto), ima znatno manje Roma (1,5odsto), Crnogoraca (0,4 odsto ) i ostalig (3 odsto).

Кuršumlija još uvek nosi ime od turske reči za puščano zrno (metak) kurşun sa dodatkom li, na koji se nadovezuje nastavak -ija.

U doba Rimljana Кuršumlija se nazivala Ad Fines, što znači „na kraju“ jer je bila na granici dve provincije, Dalmacije i Gornje Mezije. Bila je u to vreme jedna od važnih stanica na poznatom rimskom putu Niš-Lješ.

U srednjem veku bila je prva prestonica Stefana Nemanje. Između 1159. i 1168. godine on je ovde sagradio svoja prva dva manastira, Svetog Nikolu Topličkog i Presvetu Bogorodicu Topličku. Zbog olovnog krova manastirskog hrama, koji je davao blještavi odsjaj, mesto je prozvano Bela Crkva.

U Prvom svetskom ratu Кuršumlija i Prokuplje i cela Toplica su postali poznati po Drugom „gvozdenom“ puku i Topličkom ustanku iz 1917. godine, čiji je zvanični predvodnik bio Кosta Pećanac. U ovom ratu Кuršumlija i Prokuplje su pretrpeli velike ljudske i materijalne gubitke.

U Drugom svetskom ratu Nemci su okupirali Кuršumliju 12. aprila 1941. godine, ali su je ustupili na upravu Bugarima, koji su okupirali grad i okolinu 25. marta 1942. godine i držali je sve do oslobođenja 28. avgusta 1944. godine.

Tokom čitavog 20. veka, a i sada, Кuršumlija je bila u pasivnom položaju u odnosu na mnogo veće i razvijenije Prokuplje i Niš, i prema tim gradovima, ali i prema Beogradu tekle su migracije stanovništva iz ovoga kraja.

Nakon 2010. godine, kada je dotadašnji niški episkop Irinej (Gavrilović) izabran za srpskog patrijarha, obnovljeni su raniji predlozi da se gradu, na osnovu starog naziva Bela Crkva, vrati srpsko ime, odnosno da se grad nazove Toplička Bela Crkva (radi razlikovanja od Bele Crkve u Banatu). Inicijativa za vraćanje starog imena je ponovo pokrenuta sredinom 2018. godine.