Resavska pećina, čija se starost procenjuje na oko 80 miliona godina i čiji ukrasi važe za najlepše u regionu, bila je tajna lokalnih pastira sve do nedavno.
Prema legendi, za resavsku pećinu su znali samo čobani koji su se sklanjali od nevremena sa stadima ovaca. Za nju se saznalo tek 1962. godine, kada ju je jedan lokalni pastir pokazao planinarima iz Svilajnca, posle čega su je već iste godine speleolozi detaljno ispitali. Deset godina kasnije, posle ozbiljnih priprema, njena unutrašnjost i pećinski nakit, star oko 45 miliona godina, postali su dostupni turistima, podaci su JP Resavska pećina.
Njeno stvaranje počelo je pre Velikog ledenog doba hemijskim i mehaničkim radom reke ponornice u krečnjačkoj podlozi. Predstavlja jednu od najstarije ispitanih pećina, stara je oko 80 miliona godina. Pećina je istražena do 2850 metara, a deo za turistički obilazak je dug 800 metara.
Temperatura pećine je konstantna i iznosi 7 stepeni Celzijusa, dok vlažnost vazduha varira od 80-100 odsto.
Unutrašnjost pećine obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima, stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima.
Raznobojni nakit, po kome Resavska pećina zaslužno nosi epitet pećinske lepotice, počinje od samog ulaza koji se nalazi na 485 metara nadmorske visine. Taj nakit, nastao rastvaranjem kalcijum karbonata i čija boja zavisi od minerala kroz koji prođe voda, javlja se u tri boje – crvenoj, žutoj i beloj. Najdominantnijia je crvena boja koja potiče od oksida gvožđa, bela nastaje od kristalnog kalcijuma, a žuta od primesa gline. – piše na sajtu JP Resavska pećina.
Resavska pećina se nalazi na 20 kilometara od Despotovca, u krečnjačkom brdu Babina Glava, a prilikom prolaska kroz nju se posetioci kreću spiralnom betonskom stazom u jednom smeru. Put prolazi kroz različite dvorane na dva nivoa, a najniža tačka do koje dolaze posetioci nalazi se na 405 metara nadmorske visine.
U gornjoj galeriji pećine obilaze se četiri dvorane – ”Dvorana sraslih stubova ili kolonada“, koja je ime dobila po stubovima koji su srasli od poda do tavanice, a sastoje se od kalcita žućkaste boje, “Dvorana košnica“, nazvana po tri stalagmita koja podsećaju na prvobitne košnice trmke, koja ima tavanicu ispunjenu belim cevčicama koje podsećaju na pokošenu livadu i koja je sa trećom dvoranom spojena kanalom crvenih breča koga u našoj zemlji ima samo u Resavskoj pećini.
Kanjonski kanal je najsuvlji deo Resavske pećine i ne sadrži pećinski nakit jer je tavanica od brečastog mermera koji ne propušta vodu, ali vodi do treće dvorane “Predvorje istorije“, nazvanoj po tome što je u njoj nađen alat (kamena sekira, vrhovi kopalja), lobanja polarne lisice i ognjište praistorijskog čoveka.
Kraćim tunelima, koji su naknadno probijeni, dolazi se do „Staze okamenjenih vodopada“, sa „Orguljama“. Dvorana je veoma akustična, a mogu se videti dva kristalno bela kipa nazvani –”baba“ i “deda“.
Duži veštački tunel vodi do četvrte – “Koncertne dvorane“, u kojoj se nalazi bogat pećinski nakit poznat kao „Obešena ovca“ i „Stopalo slona“. Veoma je akustična i u njoj je još aktivna reka ponornica.
U ovoj dvorani se nalazi kip majke sa detetom koji je ujedno i zaštitni znak Resavske pećine. Ispred kipa je glavni noseći stub viši od 30 metara i prečnika oko 27 metara, zatim bigrene kadice, “Afrodita”, “Krivi toranj u Pizi”, “Džamija” i pregradni zid “Ćelekula”.
Resavska pećina ima status zaštićenog spomenika prirode.
